Ýer nädip gar şaryna öwrüldi: alymlar gadymy buz eýýamynyň syryny açdylar

  • 11.02.2024 18:37
  • 20k+

Awstraliýaly alymlar 700 million ýyl ozal planetanyň aşa sowamagyna nämäniň sebäp bolandygyny anykladylar. Bu barada Sidneý uniwersitetiniň web sahypasynda aýdylýar.

Doktor Adriana Dutkiewiçiň ýolbaşçylygyndaky gözlegçiler topary Ýeriň gar şaryna öwrülen döwründäki global Stýort buzlugynyň sebäplerini öwrendi. Geologlar tektonikanyň plita modelirlemesini ulandylar. Geologiýa žurnalynda çap edilen bu gözleg Ýeriň içindäki termostatyň planetanyň aşa gyzmagynyň öňüni almak üçin nähili işleýändigine düşünmäge kömek edýär.
Hünärmenler Buz eýýamynyň bolmagyna wulkanlaryndan kömürturşy gazynyň az mukdarda zyňylmagy, şeýle hem gadymy wulkan gaýalarynyň owranyp gitmegi  sebäp bolupdyr diýen netijä geldiler. Bu prosesler howanyň kömürturşy gazyny siňdirmek bilen temperaturany peseldýär.
Stýort doňaklygynyň, takmynan, 717-den başlap 660 million ýyl ozal (takmynan, 57 million ýyl dowam edipdir) gury ýerde dinozawrlaryň we çylşyrymly ösümlikleriň döremeginden has öň ýüze çykypdyr. Ol Ýer togalagynda ýaşaýşyň ösüşine uly täsir etdi.


düýn 10:31
2.4k+

Perm ülkesinde Ýerdäki iň gadymylara degişli jandarlaryň yzlary tapyldy

Russiýanyň Perm ülkesinde suwuň yza çekilmegi üýtgeşik paleontologiki açyşlara getirdi. Şirokowskiý suw howdanynyň kenarynda Ýeriň ýüzünde 550 mln ýyldan gowrak ozal ýaşap geçen gadymy köp öýjükli organizmleriň yzlary tapyldy...

22.07.2025 12:35
6.8k+

Awstriýaly alymlar mikroplastik bilen öýkende howply täze döremäniň arasynda baglanyşyk tapdylar

Awstriýadaky Wena lukmançylyk uniwersitetiniň alymlary mikroplastigi we nanoplastigi demiňe dartmagyň öýkeniň öýjüklerinde kanserogeneziň irki döwürleri bilen baglanyşykly howply üýtgeşmelere getirip biljekdigini anykladylar...

22.07.2025 12:28
4.8k+

Haýwanlar bilen ösümlikleriň aragatnaşygyň ilkinji ylmy delilleri peýda boldy

Tel-Awiw uniwersitetiniň barlagçylary ösümlikler bilen haýwanlaryň arasyndaky özara akustiki aragatnaşygy hasaba aldylar. Ösümlikler öz ýagdaýyny aňladýan sesleri çykarýarlar, haýwanlar bolsa jogap hökmünde özlerini alyp barşyny üýtgedýärler diýip, uniwersitetiň metbugat gullugy habar berýär...

21.07.2025 13:51
7k+

Äpet ýyrtyjy ihtiozawryň keşbi dikeldildi. Onuň sesi basýan ýüzgüçleri bolupdyr

Paleontologlaryň halkara topary ýura döwrüniň äpet ihtiozawry bolan temnodontozawryň keşbini dikeldip, onuň özboluşly aýratynlygyny ýüze çykardylar. Onuň suwda ýüzýärkä sesi basmaga ukyply ýüzgüçleri bolupdyr diýip, Nature žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde aýdylýar...