Ýer nädip gar şaryna öwrüldi: alymlar gadymy buz eýýamynyň syryny açdylar

  • 11.02.2024 18:37
  • 20k+

Awstraliýaly alymlar 700 million ýyl ozal planetanyň aşa sowamagyna nämäniň sebäp bolandygyny anykladylar. Bu barada Sidneý uniwersitetiniň web sahypasynda aýdylýar.

Doktor Adriana Dutkiewiçiň ýolbaşçylygyndaky gözlegçiler topary Ýeriň gar şaryna öwrülen döwründäki global Stýort buzlugynyň sebäplerini öwrendi. Geologlar tektonikanyň plita modelirlemesini ulandylar. Geologiýa žurnalynda çap edilen bu gözleg Ýeriň içindäki termostatyň planetanyň aşa gyzmagynyň öňüni almak üçin nähili işleýändigine düşünmäge kömek edýär.
Hünärmenler Buz eýýamynyň bolmagyna wulkanlaryndan kömürturşy gazynyň az mukdarda zyňylmagy, şeýle hem gadymy wulkan gaýalarynyň owranyp gitmegi  sebäp bolupdyr diýen netijä geldiler. Bu prosesler howanyň kömürturşy gazyny siňdirmek bilen temperaturany peseldýär.
Stýort doňaklygynyň, takmynan, 717-den başlap 660 million ýyl ozal (takmynan, 57 million ýyl dowam edipdir) gury ýerde dinozawrlaryň we çylşyrymly ösümlikleriň döremeginden has öň ýüze çykypdyr. Ol Ýer togalagynda ýaşaýşyň ösüşine uly täsir etdi.


düýn 15:41
2.6k+

Heýwere keseli Amerikada Kolumbyň ekspedisiýasyndan müňlerçe ýyl öň peýda bolupdyr

Taryh okuw kitaplarynda heýwere keseliniň Täze Dünýä ispaniýaly deňizde ýüzüji Kristofer Kolumbyň yklymy açmagy bilen ýewropaly kolonizatorlar we XV asyrda ispan basybalyjylary tarapyndan getirilen diýip hasaplanýar...

düýn 15:29
4.7k+

Arktikada gadymy guşlaryň höwürtgeländiginiň ilkinji subutnamasy tapyldy

Amerikaly we kanadaly paleontologlar Alýaskanyň demirgazygynda Giçki hek döwrüniň guşlarynyň süňkleriniň böleklerini tapdylar. Olaryň içinde uly guşlara degişlisi-de, jüýje guşlara degişlisi-de bar. Bu guşlaryň polýar tegeleginiň daşynda, takmynan, 73 million ýyl ozal höwürtgeläp başlandyklary baradaky ilkinji subutnamasy boldy, bu bolsa öň pikir edilişinden 30 million ýyl öň boldugydyr...

02.06.2025 13:31
5k+

Iki sany derman serişdesi syçanlaryň ömrüni 30% uzaltdy. Indiki synag adamlarda

Maks Plank Jemgyýetiniň Garramagyň biologiýasy institutynda (Germaniýa) syçanlarda birnäçe synag geçirip gördüler. Barlagçylar rapamisin bilen trametinibiň birleşmeginiň haýwanlaryň ömrüni takmynan 30% uzaldýandygyny anykladylar...

01.06.2025 18:47
4.7k+

Geohimikler altynyň gelip çykyşyny düşündirdiler: ol Ýeriň özeninden syzylyp çykýar

Germaniýanyň Göttingen uniwersitetiniň geohimikleri görlüp-eşidilmedik açyş etdiler. Olaryň barlaglary altynyň we beýleki gymmatly metallaryň üstki gatlaga Ýeriň özeninden syzylyp çykýandygyny subut etdi. Nature žurnalynda çap edilen ylmy makalada bu prosesiň milliardlarça ýyllap dowam edýändigi aýdylýar...