Karta serediň, dünýädäki derýalar ýok bolup barýar

  • 24.06.2021 17:06
  • 25k+

Gurap barýan derýalary ähli klimat guşaklyklaryndan we ähli yklymlardan, Gimalaý daglaryndaky garly çeşmelerden hem-de Saharadaky suwlardan başlap, Hindi subkontinentindäki ini 500 metre deň bolan derýalara çenli tapmak bolýar diýip, Monrealdaky Makgill uniwersitetiniň hünärmenleri belleýärler. Gözegçileriň sözlerine görä, Ýer ýüzüniň köp sanly derýadyr çeşmeleriniň 51-den 60 göterimine çenlisi wagtyň geçmegi bilen akmagyny bes edýärler ýa-da ýylyň belli bir wagtynda guraýarlar. Alymlaryň bu baradaky garaýyşlaryny hi-tech.mail.ru saýty paýlaşdy.

Wagtlaýyn derýalar, esasan, ýagyş-ýagmyrdan bugarmak hadysasy has köp duşýan gurak sebitlerde duş gelýär. Ýöne olar tropik klimatda-da, hatda käwagtlar derýalaryň doňýan ýeri bolan Arktikada-da bar.
Alymlar ýok bolup barýan derýalaryň ilkinji özboluşly kartasyny döretdiler. Olar bu kartanyň derýalaryň akymynda ýüze çykýan üýtgeşmelere, şeýle-de derýadyr çeşmeleriň planetamyzyň biologik köpdürlüligini saklamaga näderejede ýardam berýändigine gözegçilik etmäge mümkinçilik berjekdigine ynanýarlar.
Hatda dünýäniň iň uzyn derýasy bolan Niliň hem belli bir wagtdan bäri akmasyny bes eden bölekleri bar. Alymlar bu ýagdaýyň howanyň üýtgemegi bilen baglanyşyklydygyny, geljekde onuň has-da ýaramazlaşjakdygyny aýdýarlar. Olaryň sözlerine görä, dowamly ýagdaýda howanyň ählumumy üýtgemegini we ýerleriň ulanylyşyny göz öňünde tutsak, ýakyn onýyllykda ählumumy derýa toparlarynyň has köp bölegi möwsümleýin akymyny bes eder. Şeýle üýtgeşmeler diňe bir derýalarda däl, eýsem, köllerde hem duş gelýär.


27.04.2025 11:59
4.9k+

Ummanlaryň gyzmagy merjenleriň 80%-den gowragyna ýok bolup gitmek howpuny salýar

Ummanlaryň temperaturasynyň ýokarlanmagy sebäpli planetanyň merjenleriň 80%-den gowragynyň reňki soldy. Halkara Merjen gaýalary başlangyjy (ICRI) tarapyndan berlen hasabatda olaryň köpçülikleýin ýok bolup gitmek howpy barada aýdylýar diýip, TASS habar berýär...

10.04.2025 16:03
15k+

Emeli hemralar Aralgum çölüniň ulalýandygyny görkezýär: Aral deňzi çekilmegini dowam edýär

Ýewropa kosmos agentligi (ESA) Aral deňziniň 2025-nji ýylyň martynda Sentinel-2 emeli hemrasy tarapyndan düşürilen suratyny çap etdi. Gazagystan bilen Özbegistanyň araçäginde ýerleşýän suw howdany bir wagtlar Merkezi...

26.03.2025 09:19
14k+

Hazar deňziniň suwunyň çekilmegi täze adalaryň döremegine we kenarýaka çäginiň üýtgemegine getirdi

Soňky üç onýyllygyň dowamynda Hazar deňziniň derejesiniň peselmegi Russiýanyň üç sebitiniň - Astrahan oblastynyň, Kalmykiýanyň we Dagystanyň kenarýaka çäginiň ep-esli üýtgemegine sebäp boldy. Bu barada Federal...

24.03.2025 06:06
5k+

ÝUNESKO: Buzluklaryň eremegi 2 milliard adamyň suw üpjünçiligine howp salýar

Buzluklaryň eremegi bütin dünýä boýunça 2 milliard adamyň azyk we suw üpjünçiligine howp salýar. Bu barada ÝUNESKO-nyň hasabatyna salgylanyp, «The Guardian» neşiri habar berýär. Dünýäde oba hojalygy üçin suw bilen...