Çingiz hanyň ýogalmagyna gadymy gyrgyn keseliniň sebäp bolan bolmagy mümkin

  • 01.03.2021 22:19
  • 25k+

Mongol imperiýasynyň ilkinji beýik hany Çingiz hanyň gadymy keselden aradan çykan bolmagy mümkin. Bu nazaryýeti awstraliýaly we italiýaly alymlaryň bilelikdäki topary öňe sürdi. Barlagyň teksti ýaňy-ýakynda "International Journal of Infectious Diseases" žurnalynda çap edildi diýip, sm.news habar berdi.

Barlagçylar maglumat almak üçin Hytaýyň Ming neberesiniň döwründe döredilen "Ýuanyň taryhy" atly taryhy tekste ýüz tutdular. Tekstde Çingiz hanyň 1227-nji ýylyň 18-25-nji awgustynda özüni gaty erbet duýandygy aýdylýar. Onuň temperaturasy ep-esli ýokarlanypdyr we bir hepde bäri peselmeýän gyzzyrma döräpdir. Şondan sekiz gün soň beýik han aradan çykypdyr.
Alymlar ozal Çingiz hanyň aradan çykmagynyň sebäbiniň garyn garahassalygynyň bolup biljekdigi baradaky dürli teoriýalary öňe sürýärdiler. Şeýle-de bolsa, awstraliýaly we italiýaly barlagçylaryň anyklaýşy ýaly, Mongol imperiýasynyň beýik esaslandyryjysynyň ölüminiň hakyky sebäbi taryhy üýtgeden kesel - gyrgyn bolup biler.
Çingiz han şol döwür üçin gaty uzak ýaşap, 65 ýaşynda aradan çykypdyr. Onuň jaýlanan ýerini arheologlar şu wagta çenli tapyp bilmediler.

27.06.2025 20:25
13k+

Dünýäniň iň gurak ýerleriniň biri bolan Atakama çölüni gar örtdi

Çiliniň demirgazygynda Atakama çölünde gar ýagdy. Bu çöl Ýer ýüzünde iň gurak sebitleriň biri hökmünde tanalýar. Şeýle-de bolsa, bu seýrek hadysa ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) obserwatoriýasynyň sosial ulgamlarynda paýlaşylan wideolarynda görkezildi...

20.06.2025 22:51
4.6k+

16 mlrd login we parol internete syzdyryldy. Bu taryhda iň uly syzyş

Internete Google, Apple, Facebook akkauntlaryndan we dünýädäki beýleki meşhur platformalardan 16 milliard login we parol syzdy. Bu barada Forbes habar berip, muny taryhda iň uly maglumat syzmasy diýip atlandyrýar...

19.06.2025 09:56
8k+

Ispaniýada we Portugaliýada aprelde bolup geçen köpçülikleýin tok öçmäniň sebäbi belli boldy

Ispaniýanyň Ekologiýa we demografiýa ministrligi 28-nji aprelde tutuş Ispaniýany we goňşy Portugaliýany elektrik energiýasyz galdyran sebit derejesindäki blekauty (köpçülikleýin tok öçmek) derňemegiň netijelerini hödürledi...

18.06.2025 13:57
7.1k+

Indoneziýadaky wulkanyň kül sütüni 10 kilometr beýiklige ýetdi

Indoneziýada Lewotobi Laki-laki wulkany atylyp başlandy diýip, SindoNews neşiri habar berýär. Ýerli wulkanologiýa merkeziniň maglumatlaryna görä, kül sütüni dagyň çür depesinden 10 müň metre göterildi. Wulkana gözegçilik nokadynyň işgärleri ýerli ýaşaýjylara we syýahatçylara wulkanyň golaýynda bolmagyň howpludygyny duýdurdy...