Pandemiýa döwründe adamlaryň näme üçin göwnüçökgünlige düşýändigi anyklanyldy

  • 22.09.2020 17:40
  • 13k+

Dowam edýän koronawirus pandemiýasy ýaşaýyş we iş şertleriniň düýpgöter üýtgemegi sebäpli ABŞ-nyň ýaşaýjylarynyň arasynda depressiýanyň we stresiň ep-esli ýokarlanmagyna sebäp boldy. Beýle netijä Irwinedäki (ABŞ) Kaliforniýa uniwersitetiniň alymlary tarapyndan geçirilen, netijeleri Amerikanyň “Science Advances” ylmy žurnalynda çap edilen barlagyň netijesinde gelindi. Bu barada TASS habar berýär.

Barlagçylar, ilkinji nobatda, işsizlik, sosial gatnaşyklaryň daralmagy, ýaşaýyş derejesiniň peselmegi, şeýle hem öz saglygyň we durmuşyň bilen bagly gorky ýaly streslere üns berdiler.
Umuman alanyňda, alymlar 2020-nji ýylyň mart aýynyň ahyryndan aprel aýynyň ahyryna çenli ýurduň 6500 ýaşaýjysy bilen söhbetdeşlik geçirdi.
Birnäçe ilat toparynyň psihologiki ýagdaýy baradaky maglumatlary öz içine alýan ýörite taýýarlanan kompýuter programmasynyň kömegi bilen, alymlar ilkinji gezek pandemiýanyň möwjeýän döwründe ildeşleriniň psihiki saglyk ýagdaýynyň üýtgeýşini öwrenip bildiler.

"Koronawirus ýaýramagy bilen, sorag edilenler ýokary derejeli stres we depressiw näsazlyklaryň bardygyny habar berdiler" - diýip, Kaliforniýa uniwersitetiniň lukmançylyk ylymlarynyň professory, baş awtor Alison Holman nygtaýar.
"Pandemiýa jemgyýetiň ähli gatlaklaryna deň derejede täsir etmeýär. Ilatyň bir kategoriýasy çaltlyk bilen işini, girdejisini ýitirýärdi, maşgalasy we dostlary bilen gatnaşyklary ýaramazlaşýar. Ozal hem az girdeji bilen ýaşaýan we hroniki keselli bolan adamlar ondan-da kyn günleri başdan geçirýärler. Pes hünäri sebäpli şonsuzam az girdejisini ýitiren ýaşlaryň arasynda hem şeýle ýagdaý ýüze çykýar" diýip, Holman belleýär.

Alymlaryň pikiriçe, media faktoryna - telewideniýä, internete, her dürli enjamlara, şeýle hem keseliň ýaýramagyna ünsi çekýän, ýokançlygyň kliniki keşbini we koronawirusyň dürli kynçylyklaryny beýan etmäge aşa köp üns berýän neşirlere stresiň we depressiýanyň döremeginde kiçi bolmadyk orun degişli.
Gözlegiň netijesine görä, koronawirusyň ýaýramagy barada aşa sensasiýa häsiýetli we öte jikme-jik maglumatlar, bu keseliň ilatyň belli bir kategoriýasy üçin howpy, baş alyp çykmaga hiç hili umyt goýmaýan kynçylyklar ähli sosial gatlaklardan bolan adamlaryň psihikasyna ýaramaz täsir edýär.

"Köpçülikleýin habar beriş serişdeleri, adatça, möhüm maglumat çeşmesidir, uly howp abanýan döwürde bu hasam şeýle. Ýöne negatiw maglumatlar aşa köp bolanda, ters täsir etmegi mümkin we stresiň hem-de depressiýanyň, aşa howsalalylygyň ösmegine sebäp bolup biler. Munuň özi koronawirusyň özünden pes bolmadyk lukmançylyk kömegini talap eder" diýip, Kaliforniýa uniwersitetiniň psiholog professory we gözlegiň esasy awtorlarynyň biri Roksan Kohen Silwer belleýär.

"Gözleglerimiz adam ömrüniň şeýle agyr döwürlerinde ilaty saglyk meseleleri boýunça aşa köp maglumatlardan, ýörite lukmançylyk temalaryny aşa jikme-jik beýan etmekden goramagyň zerurdygyny görkezdi. Ýadatmaýan, ýerlikli, sensasiýa elementleri bolmadyk lukmançylyk statistikasy baradaky maglumatlar, wirusa garşy göreş çäreleri psihiki hassalygynyň ösmeginiň öňüni almaga we jemgyýeti sagdynladyrmaga kömek eder" - diýip, professor nygtaýar.

düýn 08:34
10k+

Türkmenistanyň saglygy goraýyş we derman senagaty ministriniň orunbasary bellenildi

Myratberdi Kuwatmyradowiç Gaýypow saglygy goraýyş we derman senagaty ministriniň bejeriş-öňüni alyş kömegini guramak boýunça orunbasary wezipesine bellenildi. Degişli Karara Prezident Serdar Berdimuhamedow 11-nji iýulda Ministrler Kabinetiniň giňişleýin mejlisinde gol çekdi...

11.07.2025 19:08
7.3k+

Emeli aňly robot ilkinji gezek hirurg gatnaşmazdan öt haltany aýyrdy

Lukmançylygyň taryhynda ilkinji gezek emeli aň tarapyndan dolandyrylýan robot hirurgiki operasiýanyň çylşyrymly bölegini özbaşdak amala aşyrdy. Bu barada Jons Hopkins uniwersitetiniň synagy geçiren barlagçylaryna salgylanýan Reuters agentligi ýazýar...

10.07.2025 11:19
3.2k+

Keniýada kömürturşy gazyny karbonatlara öwürýän agaç tapyldy

Ýewropanyň we Keniýanyň alymlary Gündogar Afrikada ösýän injir agajynyň bir görnüşi bolan Ficus wakefieldii-niň kömürturşy gazyny özüne siňdirip, onuň toprakda karbonat ýataklary görnüşinde saklamaga ukyplydygyny anykladylar...

10.07.2025 11:09
7k+

Kesar kesimi arkaly doglan çagada akganlylygyň döremek töwekgelçiligi 20% ýokarlanýar

Şwesiýanyň Karolinska institutynyň (KI) alymlary garny kesip almak arkaly doglan çagalarda akganlylygyň döremek ähtimallygynyň tebigy ýol bilen dünýä inen çagalar bilen deňeşdirilende, takmynan, 20% ýokarydygyny anyklady...