Ýakynda Sues kanalynyň petiklenmegi Merkezi Aziýa geçelgesiniň, ýagny Türkmenistan - Özbegistan - Gyrgyzystan/Gazagystan arkaly ulag geçelgesiniň näderejede wajypdygyny görkezdi. Bu barada belgiýanyň Modern Diplomacy neşiri ýazýar diýip, «Türkmenistan: Altyn asyr» belleýär.
Mälim bolşy ýaly, emeli usulda döredilen Sues kanaly dünýädäki deňiz ýük dolanyşygynyň 7 %-ni üpjün edip, dünýäniň iň işjeň deňiz söwda ýollarynyň biri bolmagynda galýar.
Sues kanalynyň ýapylmagynyň ykdysady zyýanynyň ululygy alternatiw gury ýer ýa-da deňiz ulag ýollaryny ösdürmek meselesini öňe çykardy hem-de ählumumy ulag gurluşynyň gowşakdygyny subut etdi. Ylaýta-da, bu wakadan soň Russiýa Sues kanalynyň üsti bilen Demirgazyk Deňiz ýoluny, Eýran bolsa "Demirgazyk-Günorta" halkara ulag geçelgesini öňe sürdi.
"Modern Diplomacy" neşiri ruslaryň we eýranlylaryň teklipleriniň oňaýly we zyýanly taraplaryny belläp, Aziýa bilen Ýewropanyň arasynda harytlary Merkezi Aziýanyň üsti bilen ýa-da "Orta Geçelge" (Middle Corridor) arkaly daşamagyň möhümdigini nygtaýar.
"Orta Geçelge" Türkiýeden gaýdyp, Gruziýanyň we Azerbaýjanyň çäginden geçýär, Hazar deňzini kesip geçýär, Merkezi Aziýa baryp, Türkmenistan - Özbegistan - Gyrgyzystan/Gazagystan arkaly Hytaýa çenli uzalyp gidýär diýlip neşirde aýdylýar.
Neşiriň ýazmagyna görä, Merkezi Aziýanyň üsti bilen geçýän geçelge adaty ulag ugurlaryna seredeniňde, käbir artykmaçlyklara eýe. Ol TransSibir demir ýoly bilen deňeşdirilende, 2000 km gysga we has amatly howa şertleri bolan sebitlerden geçýär. Adaty deňiz ýoly bilen deňeşdirilende, bu ýol arkaly ýükleri Hytaýdan Ýewropa üç esse çalt, ýagny 15 günüň içinde eltip biler.
Mundan başga-da, “Orta Geçelge ” başlangyjyny Owganystan bilen Täjigistan hem goldaýar. “Lapis Lazuli” ulag geçelgesiniň üsti bilen bu ýurtlar “Orta Geçelge” bilen aragatnaşyk saklap, harytlaryny Aziýanyň ähli ugurlaryna, şeýle hem Ýewropa daşap bilerler.
Ýatlap geçsek, "Lapis Lazuli" geçelgesini döretmek baradaky şertnama 2017-nji ýylyň noýabr aýynda Aşgabatda Türkmenistan, Gruziýa, Owganystan, Azerbaýjan we Türkiýe tarapyndan gol çekilipdi.