FT: Bütin dünýäde kenarýakalar çäge gorunyň tükenmegi sebäpli ýitýär

  • 08.08.2025 16:16
  • 4.5k+

ABŞ-dan başlap, Awstraliýa çenli dürli ýurtlarda kenarýakalara eroziýanyň çaltlaşmagy we çäge gorunyň tükenmegi sebäpli ýitmek howpy abanýar. Bu barada Financial Times habar berýär.

Neşiriň maglumatlaryna görä, klimat üýtgemeleri kenarýakalaryň tebigy tozmak prosesini güýçlendirýär. Tupanlar, deňiz derejesiniň ýokarlanmagy we güýçli joşgunlar eroziýa getirýär. Kenarýakalary dikeltmek bolsa barha kynlaşýar we gymmat düşýär, çünki zerur çäge gory tükenýär.
Barselonanyň şäher geňeşiniň maglumatlaryna görä, şäheriň emeli kenarlary her ýyl 30 müň kub metre çenli çäge ýitirýär – bu 12 Olimpiýa basseýni ýalydyr.
Rodante amerikan şäherçesinde (Demirgazyk Karolina) 2020-nji ýyldan bäri eroziýanyň netijesinde 11 öý ýumruldy, galan binalar hem howp astynda. Ýerli häkimiýetler kenarýaka zolagyny dikeltmek işini 40 mln dollar bilen bahalandyrdy, ýöne ýeterlik serişde ýok.

“Men on ýyldanmy ýa-da ýüz ýyldanmy, bilemok, ýöne çägäniň ýa-ha gutarjak, ýa-da onuň hetdenaşa gymmat boljak wagty geler” – diýip, ýerli häkimligiň başlygy Bobbi Autten belledi.

Häkimiýetler başga ýerlerden alnan çäge bilen kenardaky çägeleriň üstüni doldurmaga synanyşýar, ýöne hünärmenler şeýle çäreleriň hemişe netijeli däldigini duýdurýar. Surfline kompaniýasyndan bilermenler her bir kenaryň çägesiniň düzümi, reňki we däne ululygy boýunça tapawutlanýandygyny, munuň hem onuň tolkunlara durnuklylygyna täsir edýändigini belleýär. Çägäniň gurluşykda we şäherleşdirmekde işjeň ulanylmagy hem ýetmezçiligi güýçlendirýär.

düýn 23:21
4.3k+

Ýere şu ýylda iň uly asteroidleriň biri golaýlaşýar

2025-nji ýylyň 18-nji sentýabrynda Ýeriň golaýyndan 2025 FA22 asteroidi uçup geçer. Ol Aý orbitasynyň diametrinden biraz uly aralykdan geçer diýip, RYA-nyň Kosmos gözlegleri institutynyň Gün astronomiýasy barlaghanasy habar berdi...

13.09.2025 15:05
6.8k+

Alýaskadaky derýa baky doňaklygyň eremegi sebäpli mämişi reňke boýaldy

Bir wagtlar arassa suwy bilen tanalýan Alýaskanyň demirgazyk-günbataryndaky Salmon derýasy soňky ýyllarda ep-esli üýtgedi. 1977-nji ýylda ýazyjy Jon Makfi ony "meniň öňde-soňda gören iň arassa suwum" diýip häsiýetlendirdi...

13.09.2025 13:03
4.9k+

Alymlar 13-14-nji sentýabrda magnit hadysalarynyň bolmagyny çaklaýarlar

13-14-nji sentýabrda Ýer ýüzünde G2–G3 derejesindäki (bäş derejeli şkalada ikinji we üçünji dereje) magnit tupanlarynyň bolmagyna garaşylýar. Bu barada Russiýanyň Ylymlar akademiýasynyň Kosmos barlaglary institutynyň Gün astronomiýasy laboratoriýasy hem-de Gün–Ýer fizikasynyň Sibir bölüminiň institutynda habar berildi...

11.09.2025 21:22
10k+

Ilkinji gezek Arktikanyň deňizlerinde awtoulag tekerleriniň bölejikleri tapyldy

Geçirilen barlaglar sandan galan teker önümleriniň, hatda şäherlerden uzakda ýerleşýän Arktika deňizlerine-de düşýändigini we deňiz durmuşyna täsir edip, mutasiýa sebäp bolup, şeýle hem adamlaryň we haýwanlaryň bedenine aralaşyp biljekdigini tassyklady...