Afrika täze ummanyň döreýändigi sebäpli iki bölege bölünýär

  • 19.07.2020 14:37
  • 20k+

Tektoniki daşlaryň jaýrylmagy sebäpli afrika yklymy ahyrynda ikä bölüner. Onuň bölekleriniň arasynda täze umman emele gelýär. Bu uzak geljekde bolup geçer, ýöne hadysa eýýäm başlady. Bu barada runews24.ru habar berýär.

Iki daş, çak edilişine görä, 5 ýa-da 10 million ýyldan soň jaýrylar. Ýöne bu geologiki hadysa 15 ýyl mundan öň başlady. Efiopiýa çölünde uzynlygy 56 kilometr bolan jaýryk peýda boldy. Bu Afaryň golaýynda bolup geçdi.
Alymlar bu fenomeni öwrenýärler we olar afrikan hem-de arap tektoniki daşlar ýuwaş-ýuwaşdan bölünýär diýen netijä geldiler. Sebitde iki sany tektoniki daşlar ýerleşýär: arap we afrikan, olaryň soňkusy nubiýa we somali daşlaryndan hem ybarat. Ähli daşlar dürli tizlik bilen hereket edýärler. Arap daşynyň ýylda 2,5 santimetrden gowrak süýşýän wagtynda, afrikan daşynyň segmentleriniň tizligi ýylda 0,5-dan 1,2 santimetre çenli üýtgeýär. Öň olaryň dargamagy Aden aýlagynyň we Gyzyl deňziň ýüze çykmagyna getirdi. Olar ahyrynda täze umman bolar diýip, Beýik Britaniýadan alym Kristofer Mur hasaplaýar. Ol Gündogar Afrikanyň bu bölegi geljekde aýratyn yklym bolar diýip çaklaýar. Häzirki wagtda alymlar bu fenomene has gowy düşünmek üçin dürli barlaglary geçirýärler. 
Bu hereketiň sebäpleri heniz anyk belli däl, ýöne köp hünärmenler olary sebitdäki wulkan hereketleri bilen baglanyşdyrýarlar. Geologlaryň pikiriçe, magmanyň ulalýan göwrüminiň basyşynyň güýçlenmegi bu hadysany döreden bolmagy ahmal.

25.08.2025 13:42
9.2k+

Aý Günüň golaýyndan geçdi: teleskoplar Gün tutulmasyna taýýarlygy düşürip ýetişdiler

23-nji awgustda Aý Günüň ýanyndan geçdi. Bu hadysany GOES-19 kosmos apparatyna ornaşdyrylan SUVI Gün teleskoplary ýazga aldy. Suratlar we wideo ýazgylar Aşgabat wagty bilen irden sagat 10 töwereginde, astronomik täze Aý döwründen takmynan bir sagat öň düşürildi...

22.08.2025 18:54
3k+

Kaliforniýadaky gurakçylyk 2025-nji ýylda badam hasylynyň azalmagyna getirer

2025-nji ýylda badam hasyly Kaliforniýadaky gurakçylyk sebäpli ep-esli azalar, çünki bu ýerde badamyň global möçberiniň, takmynan, 80%-i ösdürilip ýetişdirilýär diýip, The Telegraph ýazýar. Ýagdaý köp ýurtlarda çörekçileri we süýjülik öndürijileri adaty reseptlere gaýtadan seretmäge mejbur eder...

21.08.2025 19:48
13k+

Gün özünden uly plazma zyňdy

20-nji awgustda astronomlar soňky ýyllaryň iň uly Gün hadysalarynyň birini hasaba aldy: Günüň günorta polýusyndan uly protuberanes zyňyldy. Onuň uzynlygy, takmynan, 1,5 mln kilometr boldy, bu bolsa Günüň öz diametrinden (takmynan, 1,4 mln km) hem uludyr...

18.08.2025 15:56
3.6k+

Günde tegmilleriň sany ep-esli azaldy, ol alawlama işjeňligini gowşadyp biler

Günüň Ýere bakýan tarapynda Gün tegmilleri asla galmady diýen ýaly. Bu barada RYA-nyň Kosmos gözlegleri institutynyň Gün astronomiýasy barlaghanasy habar berdi. Hünärmenleriň maglumatlaryna görä, ýokary takyklykdaky suratlarda häzir dört sany tegmilli ýeri görmek bolýar...