Afrika täze ummanyň döreýändigi sebäpli iki bölege bölünýär

  • 19.07.2020 14:37
  • 20k+

Tektoniki daşlaryň jaýrylmagy sebäpli afrika yklymy ahyrynda ikä bölüner. Onuň bölekleriniň arasynda täze umman emele gelýär. Bu uzak geljekde bolup geçer, ýöne hadysa eýýäm başlady. Bu barada runews24.ru habar berýär.

Iki daş, çak edilişine görä, 5 ýa-da 10 million ýyldan soň jaýrylar. Ýöne bu geologiki hadysa 15 ýyl mundan öň başlady. Efiopiýa çölünde uzynlygy 56 kilometr bolan jaýryk peýda boldy. Bu Afaryň golaýynda bolup geçdi.
Alymlar bu fenomeni öwrenýärler we olar afrikan hem-de arap tektoniki daşlar ýuwaş-ýuwaşdan bölünýär diýen netijä geldiler. Sebitde iki sany tektoniki daşlar ýerleşýär: arap we afrikan, olaryň soňkusy nubiýa we somali daşlaryndan hem ybarat. Ähli daşlar dürli tizlik bilen hereket edýärler. Arap daşynyň ýylda 2,5 santimetrden gowrak süýşýän wagtynda, afrikan daşynyň segmentleriniň tizligi ýylda 0,5-dan 1,2 santimetre çenli üýtgeýär. Öň olaryň dargamagy Aden aýlagynyň we Gyzyl deňziň ýüze çykmagyna getirdi. Olar ahyrynda täze umman bolar diýip, Beýik Britaniýadan alym Kristofer Mur hasaplaýar. Ol Gündogar Afrikanyň bu bölegi geljekde aýratyn yklym bolar diýip çaklaýar. Häzirki wagtda alymlar bu fenomene has gowy düşünmek üçin dürli barlaglary geçirýärler. 
Bu hereketiň sebäpleri heniz anyk belli däl, ýöne köp hünärmenler olary sebitdäki wulkan hereketleri bilen baglanyşdyrýarlar. Geologlaryň pikiriçe, magmanyň ulalýan göwrüminiň basyşynyň güýçlenmegi bu hadysany döreden bolmagy ahmal.

17.09.2025 23:21
6.8k+

Ýere şu ýylda iň uly asteroidleriň biri golaýlaşýar

2025-nji ýylyň 18-nji sentýabrynda Ýeriň golaýyndan 2025 FA22 asteroidi uçup geçer. Ol Aý orbitasynyň diametrinden biraz uly aralykdan geçer diýip, RYA-nyň Kosmos gözlegleri institutynyň Gün astronomiýasy barlaghanasy habar berdi...

13.09.2025 15:05
6.8k+

Alýaskadaky derýa baky doňaklygyň eremegi sebäpli mämişi reňke boýaldy

Bir wagtlar arassa suwy bilen tanalýan Alýaskanyň demirgazyk-günbataryndaky Salmon derýasy soňky ýyllarda ep-esli üýtgedi. 1977-nji ýylda ýazyjy Jon Makfi ony "meniň öňde-soňda gören iň arassa suwum" diýip häsiýetlendirdi...

13.09.2025 13:03
5k+

Alymlar 13-14-nji sentýabrda magnit hadysalarynyň bolmagyny çaklaýarlar

13-14-nji sentýabrda Ýer ýüzünde G2–G3 derejesindäki (bäş derejeli şkalada ikinji we üçünji dereje) magnit tupanlarynyň bolmagyna garaşylýar. Bu barada Russiýanyň Ylymlar akademiýasynyň Kosmos barlaglary institutynyň Gün astronomiýasy laboratoriýasy hem-de Gün–Ýer fizikasynyň Sibir bölüminiň institutynda habar berildi...

11.09.2025 21:22
10k+

Ilkinji gezek Arktikanyň deňizlerinde awtoulag tekerleriniň bölejikleri tapyldy

Geçirilen barlaglar sandan galan teker önümleriniň, hatda şäherlerden uzakda ýerleşýän Arktika deňizlerine-de düşýändigini we deňiz durmuşyna täsir edip, mutasiýa sebäp bolup, şeýle hem adamlaryň we haýwanlaryň bedenine aralaşyp biljekdigini tassyklady...