Eýnşteýniň guşlar we fizika barada jemgyýete öň mälim bolmadyk haty neşir edildi

  • 14.05.2021 18:57
  • 12k+

Awstraliýaly barlagçylaryň topary meşhur fizik Albert Eýnşteýniň jemgyýetçilige öň belli bolmadyk hatyny neşir etdiler. Alym 1949-njy ýylda ýazan hatynda balarylary, guşlar we haýwanlaryň täze açyşlara nähili kömek edýändigi barada gürrüň edýär. Bu barada ridus.ru habar berýär.

Eýnşteýniň haty radary öwrenmek bilen meşgullanan iňlis inženeri Glin Dewisa gönükdirilýär. Hatynda fizik haýwanlaryň özüni alyp barşyny öwrense, alymyň täze açyşlaryň üstünden barjakdygyny ýazypdyr.

Saklanyp galan hat Eýnşteýniň Nobel baýragynyň laureaty, balarylarynyň we haýwanlaryň duýuş ukybyny (sensorika) öwreniji Karl fon Friş bilen duşuşandygyny hem subut edýär. Ol ylmyň taryhynda iň möhüm açyşlaryň biri hasaplanýan balarylarynyň tansynyň diliniň tapylmagynda aýgytly rol oýnady.
1949-njy ýylyň aprel aýynda fon Friş balarylarynyň ýagtylyk bölejiklerini ulanyp, ýoly nähili tapýandygy baradaky işini tanyşdyrýar. Bu wakadan bir gün soň, Eýnşteýn bilen Friş duşuşýar.

“Göçüp barýan guşlaryň we poçta kepderileriniň özüni alyp barşyny öwrenmek bir gün heniz belli bolmadyk käbir fiziki proseslere düşünmäge kömek edip biler” – diýip, Eýnşteýn ýazýar.

“Biz 70 ýyldan gowrak wagt geçensoň, Eýnşteýniň çaklamasynyň dogry bolandygyny bilýäris. Häzirki zaman maglumatlary guşlaryň planetanyň magnit meýdançasyndaky ownuk üýtgeşmelere duýgur bolan gözlerindäki ýörite fotoreseptorlaryň kömegi bilen Ýeriň magnit meýdançasyny duýup bilýändigini delillendirýär. Bu olara azaşman, müňlerçe kilometri geçmäge mümkinçilik berýän zatdyr” – diýip, makalanyň awtorlary ýazýarlar.

düýn 14:10
1.7k+

Netflix NASA-nyň raketalarynyň uçuşyny we beýleki kosmos missiýalaryny ýaýlyma berer

Netflix akym hyzmaty NASA bilen hyzmatdaşlykda raketalaryň uçuşyny, astronawtlaryň açyk kosmosa çykyşyny we beýleki kosmos bilen bagly wakalary göni ýaýlymda görkezip başlar. Bu barada platformanyň sosial ulgamlarynda habar berilýär...

düýn 12:14
2.7k+

Türkmenistanda «Sanly çözgüt – 2025» innowasion taslamalar bäsleşigine arzalar kabul edilip başlandy

“Türkmenaragatnaşyk” agentligi Türkmenistanda sanly tehnologiýalary ösdürmäge gönükdirilen “Sanly çözgüt-2025” innowasion taslamalar bäsleşigini açyk diýip yglan etdi. Bäsleşige gatnaşmak üçin hasaba alnyşyk 1-nji iýulda “Türkmentelekom” EAK-nyň telecom...

düýn 11:20
7.1k+

Alymlar ilkinji gezek haýal ýertitremesini ýazgy etdiler

Alymlar ilkinji gezek Ýaponiýanyň kenaryndaky suwasty çat açan zolagynda haýal ýertitremesini hasaba aldylar. Ostindäki Tehas uniwersitetiniň barlagçylary tarapyndan geçirilen barlaglar ýertitremeleriniň sunamini emele getirýänligi bilen belli umman çat açmasynyň uzaboýuna nädip ýaýraýandygyny görkezdi...

01.07.2025 20:25
6.6k+

Türkmenistanly ýaş alymlar Malaýziýada halkara innowasiýa bäsleşiginde altyn medal gazandylar

Türkmenistanyň Oguz han adyndaky Inžener-tehnologiýalar uniwersitetiniň ýaş alymlary Malaýziýada geçirilen “Borneo Halkara innowasiýa we döredijilikli pikir bäsleşigine” (BIICC 2025) gatnaşyp, ýokary sylaglara mynasyp boldular...