Aýyň döreýşi baradaky çaklamalar

  • 26.02.2021 08:38
  • 20k+

P.K.Şternberg adyndaky Döwlet astronomiýa institutynyň Galaktikany we üýtgeýän ýyldyzlary öwreniş bölüminiň uly ylmy işgäri  Wladimir Surdin Aýyň döreýiş teoriýalary barada gürrüň berdi. Çaklama görä, Aýyň aslynda Ýeriň bir bölegi bolmagy hem mümkin. Bu barada actualnews.org habar berdi.

Birinji nazaryýete görä, Aý Ýerden uzak aralykda döräp, diňe soňlugy bilen onuň orbitasyna çekilipdir. Ikinji çaklama muňa düýpgöter ters gelýär: onuň tarapdarlary Aýyň planetanyň ýakyn töwereginde dörändigini öňe sürýärler.
Şeýle-de bolsa, häzirki döwürde ylmy jemgyýetde iň meşhur garaýyş - Aýyň Ýerden bölünmegi we soňra onuň orbitasyna girmegi. Hünärmen munuň ýüze çykmagynyň sebäpleri barada belläp, öň Gün ulgamynyň köp planetadan ybaratdygyny we  soň olaryň sanynyň sekize çenli azalandygyny aýtdy.
Haçandyr bir wagt göwrümi 10 esse kiçi bolan planeta Ýere gelip urupdyr. Çakyşmanyň netijesinde, üstki mantiýanyň bir bölegi Ýerden aýrylyp, Aýa öwrülipdir. Häzirki wagtda alymlaryň şübhelenmeýän ýeke-täk zady - Aýyň ozal Ýere has ýakyn bolandygy, häzir bolsa ondan kem-kemden daşlaşýandygydyr.

21.11.2025 23:19
6.1k+

Awstraliýada 55 mln ýyl ozal ýaşan krokodilleriň ýumurtgalarynyň bölekleri tapyldy

Awstraliýanyň gündogaryndaky Murgon şäherinde krokodilleriň ýitip giden toparynyň ýumurtgalarynyň ýurtda iň gadymy bölekleri tapyldy. Tapyndy alymlara bu haýwanlara we olaryň ýaşaýyş gurşawyna has gowy düşünmäge mümkinçilik berer diýip, Täze Günorta Uels uniwersiteti habar berýär...

21.11.2025 11:53
6.3k+

Iň uzyn suwasty internet kabeli 2Africa dünýä ilatynyň üçden birini gurşap aldy

Meta dünýäde açyk elýeterlilikdäki iň uzyn suwasty kabel ulgamy bolan 2Africa-nyň esasy infrastrukturasynyň gurluşygynyň tamamlanandygyny habar berdi. Taslama Gündogar we Günbatar Afrikany birleşdirip, yklymyň Ýakyn Gündogar, Günorta Aziýa we Ýewropa bilen arabaglanyşygyny üpjün edýär...

20.11.2025 11:50
3.8k+

Alymlar ilkinji gezek 40 müň ýyllyk mamontyň RNK-syny açyklap başardylar

Halkara alymlar topary Ýakut mamontlarynyň galyndylaryndan ilkinji gezek matrisa RNK (mRNK) molekulalaryny alyp, açyklamagy başardylar. Bu molekulalar, öýjükleriň beloklary döretmek üçin ulanýan genleriň işleýän göçürmeleridir...

19.11.2025 13:32
3.5k+

Emeli aňly robotlaryň ählisi adam üçin howpsuzlyk synagyndan geçip bilmediler

Uly dil modelleri (UDM) arkaly dolandyrylýan robotlar diskriminasiýa meýillidigini we adamlara fiziki zyýan ýetirip biljek hereketleri makullamaga çalşandygyny görkezdiler. London Korollyk kollejiniň we Karnegi-Mellon uniwersitetiniň alymlary bilelikdäki gözlegleriniň netijesinde şeýle netijä geldiler...