31-nji martda Aşgabatda «Baýram han Türkmen we türkmen halkynyň mertlik, watansöýüjilik, adamkärçilik ýörelgeleri» atly halkara forum geçirildi. Onlaýn görnüşinde geçirilen maslahata dünýäniň on sekiz ýurdundan 200-den gowrak adam gatnaşdy. Olaryň arasynda alymlar, taryhçylar, medeniýet we sungat işgärleri, ýokary okuw mekdepleriniň rektorlary we professor mugallymlary, köpçülikleýin habar beriş serişdeleriniň wekilleri bar.
Halkara forumda Baýram han Türkmeniň edebi mirasynda aýratyn şöhlelenýän mertlik, merdanalyk, watansöýüjilik, adamkärçilik, dost-doganlyk ýaly ýaly çuňňur garaýyşlary, olaryň häzirki döwürde hem ähmiýetini ýitirmändigi nygtaldy. Esasy mejlisde hem-de bölümçelerde öňe sürlen ylmy pikirler Merkezi Aziýa halklarynyň taryhy ykbalynda uly orun eýeleýän Baýram han Türkmeniň edebi mirasyny has giňişleýin açyp berdi. Muhammet Baýram han Türkmeniň edebi mirasy we milli terbiýäniň kökleri, türkmen we hindi halklarynyň medeni-taryhy gatnaşyklary we çuňňur taryhy kökleri, Parahatçylyk we ynanyşmak taglymatynyň halkara gatnaşyklardaky orny ýaly ugurlarda pikir alşyldy.
Müňýyllyklardan gözbaş alyp gaýdýan, halallyga gönezlik, ruhy dünýämize gözellik bolan baý edebiýatymyz we taryhymyz adamzadyň ünsüni özüne çekip gelýär. Taryhda ençeme döwletleri döreden türkmen halky şol döwletleriň üsti bilen halklaryň we medeniýetleriň biri-biri bilen utgaşmagyny, sazlaşmagyny gazandy. Orta asyrlarda zeminiň jenneti hasaplanýan Hindistany dolandyran türkmen hökümdarlary bu ýerde bina eden belent ymaratlarynyň ýüzüne «Biziň kimdigimizi tanajak bolsaňyz, galdyran yzlarymyza, eserlerimize serediň» diýen sözleri nagyşladypdyrlar.
Şeýle derejelere ýeten beýik türkmen şahyrlarynyň biri hem Muhammet Baýram handyr. Türkmenleriň baharly neberesinden bolan Muhammet Baýram han, taryhy maglumatlara görä, takmynan, 1500-1505-nji ýyllarda Badahşanda dogulýar.
Baýram hanyň babasy Şiraly beg Hyratda häkimlik eden, Soltan Hüseýin Baýgaranyň köşgünde hem hyzmat edipdir. Baýram hanyň kakasy Seýfaly begiň Gaznada häkim bolandygy hakda hem maglumatlar bar. Ol meşhur taryhçy Mürze Jahan şanyň neberesinden bolup, Hindistandaky Mogol imperiýasynyň hökümdary Babyr bilen ýakyn gatnaşyk saklapdyr . Baýram hana Balhyň tanymal alymlary ders beripdir. Ol şol ýerde pars we arap dillerini suwara öwrenipdir. Baýram han aruz formasynda goşgy düzen şahyrlaryň biridir. Ol harby serkerde, döwlet işgäri, filosof, sazanda hem şahyr bolupdyr.
Baýram han türkmen serkerdelerine mahsus merdanalygy, harby tilsimlere ezberligi, ugurtapyjylygy bilen birlikde galamy ýörgürligi bilen tutuş Hindistany we söz gözelligine aşna ýürekleri özüne maýyl eden, bäş dilde goşgy düzen şahyrdyr. Oňa bagyşlanyp halkara forumyň geçirilmegi we “Ylham” seýilgähinde ajaýyp heýkeliniň oturdylmagy Baýram han Türkmene goýulýan uly sarpany aýdyň görkezýär.