BSGG häzirki wagtda dünýä ilatynyň 99%-iniň howpsuzlyk talaplaryna laýyk gelmeýän howadan dem alýandygyny habar berýär. Bu dünýäniň şäher ýerleriniň 80%-ine degişlidir.
Şeýle netije 117 ýurduň 6000-den gowrak şäherinde howanyň hapalanmagy baradaky maglumatlary seljermegiň esasynda çykaryldy. Iň howply howany hapalaýjylaryň biri zäherli gaz NO2 – azot dioksididir. Ol himiki kärhanalar, elektrik stansiýalar, gurluşyk tehnikasy tarapyndan atmosfera zyňylýar, şeýle-de ol awtomobilleriň çykarýan gazlarynyň düzümine girýär.
Her dem alyşda azod dioksidi biziň öýkenimize düşýär. Az dozada ol dem alyş ýollaryny gyjyndyrýar, uly dozada bolsa öýken çişmesine sebäp bolup biler.
NO2 çaga demgysmasynyň güýçlenmek howpuny-da ýokarlandyrýar. Täze doglan çagalarda agramyň az bolmagy hem onuň täsiri bilen baglanyşykly boldy. Mundan başga-da, azot dioksidiniň hatda gysga wagtlaýyn täsiri-de ýürek-damar keselleriniň döremek ähtimallygyny ýokarlandyrýar.
Howany esasy hapalaýjylaryň biri bolan gaty mikrobölejikler hem howanyň üsti bilen hereket edip, organizme düşýär. Şeýle gaty bölejikleriň diametri 10 mikrometrden (PM10) 2,5 mkm çenli (PM2,5) bolup bilýär. Gaty bölejikler, esasanam PM2,5 öýkene girip we gana düşüp, ýürek-damar, insult we respirator kesellerini ýüze çykaryp bilýär diýip, BSGG habar berýär.
Guramanyň hasabyna görä, daşky gurşawyň hapalanmagy 2016-njy ýylda, takmynan, 4,2 mln möhletinden irki ölüme sebäp boldy – özi-de bu diňe PM2,5 hapalanmasyndan.
4000 şäherde ýaşaýan dünýä ilatynyň diňe 23%-i NO2 derejesi BSGG-niň howpsuzlyk görkezmelerine laýyk gelýän howadan dem alýar. Azot dioksidiniň iň ýokary konsentrasiýasy bolsa Ortaýer deňzinde ýüze çykaryldy.
BSGG iň zyýanly zyňyndylaryň ýangyjyň gazylyp alynýan görnüşleri tarapyndan, olaryň gazylyp alynmagy we ulanylmagy bilen öndürilýändigini ýatladýar. Olar ýiti hem hroniki keseller, şeýle-de tokaý ýangynlary we tozanly tupanlar ýaly beýleki meseleleriň güýçlenmegi bilen baglanyşdyrylýar. Gurama gazylyp alynýan ýangyjyň ulanylyşyny umumy we yzygiderli azaltmaga çagyrýar.
