Alymlar global betbagtçylyklary öwrenmek üçin Ýeriň sanly nusgasyny döretdiler

  • 06.03.2024 18:26
  • 9.6k+

Italiýanyň Milli gözleg geňeşiniň alymlary global betbagtçylyklary öwrenmek we çaklamak üçin Ýeriň sanly modelini döretdiler. Ol dürli tebigy betbagtçylyklaryň netijelerine olar heniz bolup geçmezden öň baha bermäge mümkinçilik berer. Gözleg “Frontiers in Science” (FIS) ylmy žurnalynda neşir edildi diýip, gazeta.ru habar berýär.

Hünärmenler planetanyň wirtual nusgasynyň kömegi bilen dürli kataklizmleriň iň gowy we iň erbet ssenariýalaryny görmek üçin täze maglumatlary girizip bilerler – mysal üçin, süýşgün döredip, onuň bilen baglanyşykly töwekgelçilikleri we ýagdaýlary yzarlap bilerler.
Alymlar planetanyň “sanly ekiz taýynyň” üstünde işlän wagtlary Ýere köp sanly gözegçilikleriň dowamynda alnan hemra maglumatlaryny ulandylar. Soňra maglumatlar bazasyna topragyň çyglylygyny, ygallary, garyň çuňlugyny, bugarmagy we derýa akymyny ölçemegiň netijelerini goşdular.
Modeli döredijiler ulgamyň örän çylşyrymlydygyny we onuň heniz kämilleşdirilmelidigini bellediler. Gözlegçiler bu meseläni emeli aňyň kömegi bilen çözmegi göz öňünde tutýarlar. Şeýle-de, neýroulgamlaryň ornaşdyrylmagy wagt tygşytlamaga kömek etmek bilen, işläp düzüjilere beýleki meseleli obýektlere ünsi jemlemäge mümkinçilik berer.


26.11.2025 11:15
1.8k+

Türkmen alymlary alunitiň, tozganyň we rozmariniň binýadynda fitomineral bejeriş gelini işläp taýýarladylar

Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Intellektual eýeçilik boýunça döwlet gullugy «Alunitiň, tozganyň (Taraxacum officinale) we rozmariniň (Rosmarinus officinalis) fitomineral bejeriş geli» atly işläp taýýarlamak tehnologiýasyna awtorlyk hukugyny bellige aldy...

26.11.2025 10:04
1.7k+

Garaharsaň hatda adatdan daşary kosmos şertlerinde-de ýaşaýşa ukyply bolup çykdy

Physcomitrium patens garaharsaň (moh) görnüşiniň sporalary Halkara kosmos stansiýasynyň daşynda dokuz aý bolandan soň hem ýaşaýşa ukyply bolup galdy. Kosmosda wagty olar wakuuma, temperatura üýtgemelerine, mikrograwitasiýa, ultrabenewşe şöhlelerine we kosmos radiasiýasyna sezewar boldy diýlip, iScience žurnalyndaky täze makalada aýdylýar...

24.11.2025 13:51
6.4k+

Alymlar Santorinidäki 25 müňden gowrak ýertitremäniň sebäbini anyklady

Şu ýylyň başynda Santorini grek adasynda köpüsiniň ululygy 5 baldan geçýän onlarça müň ýertitreme bolup geçdi. Indi birnäçe aýdan soň alymlar bu hadysanyň sebäbini anyklady – ol magmanyň, ýagny erän dag jynsynyň ýerasty hereketi boldy diýip, Bi-bi-si habar berýär...

24.11.2025 13:43
3.6k+

Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi

21-22-nji noýabrda Ýagşygeldi Kakaýew adyndaky Halkara nebit we gaz uniwersitetinde ýaşlaryň arasynda robot tehnikasy boýunça bäsleşik geçirildi. Bilim ministrligi tarapynda guralan bu bäsleşige Türkmenistanyň dürli künjeginden ýaşlaryň 300-e golaýy öz taýýarlan robotlary bilen gatnaşdy...