Alymlar global betbagtçylyklary öwrenmek üçin Ýeriň sanly nusgasyny döretdiler

  • 06.03.2024 18:26
  • 9.5k+

Italiýanyň Milli gözleg geňeşiniň alymlary global betbagtçylyklary öwrenmek we çaklamak üçin Ýeriň sanly modelini döretdiler. Ol dürli tebigy betbagtçylyklaryň netijelerine olar heniz bolup geçmezden öň baha bermäge mümkinçilik berer. Gözleg “Frontiers in Science” (FIS) ylmy žurnalynda neşir edildi diýip, gazeta.ru habar berýär.

Hünärmenler planetanyň wirtual nusgasynyň kömegi bilen dürli kataklizmleriň iň gowy we iň erbet ssenariýalaryny görmek üçin täze maglumatlary girizip bilerler – mysal üçin, süýşgün döredip, onuň bilen baglanyşykly töwekgelçilikleri we ýagdaýlary yzarlap bilerler.
Alymlar planetanyň “sanly ekiz taýynyň” üstünde işlän wagtlary Ýere köp sanly gözegçilikleriň dowamynda alnan hemra maglumatlaryny ulandylar. Soňra maglumatlar bazasyna topragyň çyglylygyny, ygallary, garyň çuňlugyny, bugarmagy we derýa akymyny ölçemegiň netijelerini goşdular.
Modeli döredijiler ulgamyň örän çylşyrymlydygyny we onuň heniz kämilleşdirilmelidigini bellediler. Gözlegçiler bu meseläni emeli aňyň kömegi bilen çözmegi göz öňünde tutýarlar. Şeýle-de, neýroulgamlaryň ornaşdyrylmagy wagt tygşytlamaga kömek etmek bilen, işläp düzüjilere beýleki meseleli obýektlere ünsi jemlemäge mümkinçilik berer.


düýn 14:13
5.2k+

Müsürde ýitirilen gadymy Imet şäheri tapyldy: ol ýerde birwagtlar köp gatly jaýlar bolupdyr

Arheologlar Müsüriň gadymy Tanis şäherinden 10 km uzaklykda, Nil deltasynyň golaýynda ýitirilen Imet şäheriniň üstüni açdy. Gazuw-agtaryş işleri Mançester uniwersitetinden Müsüri öwrenýän alym Niki Nilseniň ýolbaşçylygynda geçirildi diýip, Daily Mail habar berýär...

04.07.2025 18:32
4.7k+

Uelsiň paýtagtynda şäher seýilgähiniň aşagyndan bürünç asyrynyň mazary tapyldy

Britaniýanyň Kardiff şäherindäki Trelaý seýilgähiniň aşagyndan meýletinçi  arheologlar bürünç eýýamynyň mazaryny tapdylar. Tapyndylar takmynan b.e. öňki 1500-nji ýylda gurlan tegelek jaýyň gapdalyndan tapyldy. Bu bina bu ýerden iki ýyl ozal gazylyp tapylypdy...

04.07.2025 18:30
2.7k+

Şweýsariýada geljekdäki ýitgileriň öňüni almak üçin mikrob saklaýjy enjam döredilýär

Şweýsariýada Microbiota Vault Initiative - mikrob dürlüligini goramak üçin “mikrobiologik gämi” taslamasy durmuşa geçirilýär. Alymlary geljekde köp möhüm bakteriýalaryň adam bedeninden ýok bolup gitmeginiň mümkindigi alada goýýar...

04.07.2025 18:28
3.1k+

Alymlar howadan agyz suwuny alýan “gabarçakly örtük” döretdiler

Massaçusets Tehnologiýa institutynyň (MIT) alymlary aşa gurak şertlerde-de, mysal üçin Sahara çölünde ýa-da Ölüm jülgesinde (ABŞ-da ýerleşýär)  howadan agyz suwuny alyp bilýän enjamy döretdiler diýip, Live Science ýazýar...