Kosmos zibili awiasiýa üçin howp salyp başlady: çaknyşma töwekgelçiligi ýokarlanýar

  • 14.02.2025 06:05
  • 7.6k+

Alymlar Ýere gaçýan kosmos zibilleriniň sanynyň artmagy sebäpli awiasiýa üçin howpuň hem ýokarlanýandygyny duýdurýar. Uçarlaryň döwük bölekler bilen çaknyşma töwekgelçiligi, aýratynam, awiagatnawlaryň ýygy-ýygydan bolýan gür ilatly sebitlerinde barha ýokarlanýar diýlip, Scientific Reports žurnalynda ýerleşdirilen makalada aýdylýar.

Britan Kolumbiýasynyň uniwersitetiniň ylmy gözlegçileriniň aýtmagyna görä, hemralaryň işjeň ösdürilmegi we raketa uçuşlarynyň sanynyň artmagy sebäpli, ABŞ-nyň demirgazyk-gündogar böleginiň ýa-da demirgazyk Ýewropanyň üstünde döwük bölekleriň uçuş zolaklaryna düşmek ähtimallygy 26%-e ýetdi. Alymlar çaknyşmak töwekgelçiligini 100 000-den 1 diýip çaklaýar.
Şol bir wagtyň özünde hatda 1 gram agramly ownujak bölek hem uçaryň hereketlendirijisine ýa-da öňdäki aýnasyna düşen ýagdaýynda heläkçilikli netijelere sebäp bolup biler.
Häzir orbitada Ýere dolandyrylmaýan ýagdaýda gaçyp biljek 2300-den gowrak raketa korpusy bar. Diňe uçuşlaryň 35%-inde yzyna getirmegiň dolandyrylýan tehnologiýasy ulanylýar.
Alymlar howpsuz tehnologiýalara maýa goýulmasa, ýagdaýyň ýaramazlaşjakdygyny duýdurýar. Eger kosmos kompaniýalary zibilleri aýyrmagyň dolandyrylýan usullaryny ulanyp başlamasa, awiasiýa pudagy howa geçelgeleriniň ýapylmagyna sezewar bolup biler, bu hem gatnawlaryň köpçülikleýin ýatyrylmagyna ýa-da gijikdirilmegine getirer. 


27.08.2025 15:59
13k+

Kosmosdan alnan suratlar Aziýada gijeki yşyklandyryşyň 10 ýylda näderejede üýtgändigini görkezdi

2014-nji we 2024-nji ýyllaryň dowamynda Aziýanyň çäklerinde gijeki yşyklandyryş kartalaryny deňeşdirmek arkaly soňky on ýylda sebitde emeli ýagtylandyryşyň paýlanylyşynyň näderejede üýtgändigini görmek bolýar. Şeýle kartalar adamyň işjeňligini wizual öwrenmäge kömek edýär...

05.08.2025 23:33
6.1k+

Ýaponiýa orbitany zibilden arassalamak boýunça halkara düzgünleri taýýarlaýar

Ýaponiýa hemralara we Halkara kosmos stansiýasyna howp salýan kosmos zibillerini aýyrmak üçin halkara düzgünleri işläp taýýarlamagy meýilleşdirýär. Bu barada ýurduň resmi şahslaryna salgylanyp, Kyodo agentligi habar berýär...

05.08.2025 21:50
3.7k+

Blue Origin kriptomilliarder Jastin Sany suborbital uçuşa iberdi

Blue Origin kompaniýasy 3-nji awgustda NS-34 missiýasynyň çäklerinde suborbital uçuşy üstünlikli amala aşyrdy. New Shepard raketasynda uçuşa kriptomilliarder Jastin San we ýene bäş gatnaşyjy iberildi. Uçuş günbatar Tehasdaky kosmodromdan boldy...

22.07.2025 12:18
11k+

La-Palma adasynda planetanyň aýlanyşyny kamera düşürdiler

Kanar adalarynda sekiz sagatlyk taýmlaps düşürildi we onda Ýeriň aýlanyşy görünýär. Wideonyň awtory tinmar_g lakamly Reddit ulanyjysy boldy. Ol La-Palmas adasynda kamera gurnady we Star Adventurer astrotrekeriniň kömegi bilen ony asmanyň bir nokadyna gönükdirdi...