Türkmenistanyň Daşoguz welaýatyndan başga ähli sebitlerinde pagta hasylyny ýygnamak resmi taýdan başlandy. Howa şertlerine baglylykda, demirgazyk welaýatda pagta ýygnamak 15-nji sentýabrda başlanýar. Häzirki wagtda alnyp barylýan özgertmeleriň we zerur tehnikalaryň – kombaýnlaryň, traktorlaryň we beýlekileriň satyn alynmagy netijesinde ýurtda pagta ýygnamakda el zähmeti azaldyldy. Bu barada “GDA-nyň sesi” onlaýn radiosynyň habarçysy, tehniki ylymlaryň doktory, S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň professory Kadyr Myradow bilen söhbetdeşlikde bildi. Şu ýyl ýurtda “ak altynyň” baý hasyly ösdürilip ýetişdirildi. Häzirki wagtda oba zähmetkeşleriniň esasy wezipesi ösdürilip ýetişdirilen hasyly öz wagtynda we ýitgisiz ýygnamakdan ybarat.
- Pagtaçylyk Türkmenistanda önümçiligiň möhüm pudagy bolmak bilen, ykdysadyýetiň eksport güýjüni ýokarlandyrmak boýunça döwlet maksatnamalarynyň durmuşa geçirilmegine uly goşant goşýar. Toprak-howa şertleri bolsa pagtanyň orta we inçe süýümli görnüşlerini ösdürip ýetişdirmek üçin amatly şertleri döredýär. Guramaçylykly häzirki zaman önümçiligi bolan dokma senagaty innowasion tehnologiýalar bilen üpjün edilendir. Sebitlerde dokma toplumlarynyň gurluşygy işjeň alnyp barylýar. Şu ýylyň awgust aýynda Ahal welaýatynyň Kaka etrabynda kuwwaty ýylda 5 müň tonna inçe süýüm bolan täze dokma toplumy ulanylyşa girizildi. Döwrebap enjamlar bilen enjamlaşdyrylan kärhana ýokary hilli ýüplükleri, matalary we taýýar tikin önümlerini öndürýär. Şonuň üçin türkmen dokma önümlerine ilat arasynda we dünýä bazarynda uly isleg bildirilýär – diýip, redaksiýanyň söhbetdeşi belleýär.
Oba hojalygynda alnyp barylýan düýpgöter özgertmeleriň netijesinde bu pudagyň mümkinçilikleriniň ýokarlanýandygyny bellemek gerek. Döwrebap senagat we hyzmat infrastrukturasynyň döredilmegi, ýer we suw baýlyklarynyň netijeli ulanylmagy we oba hojalyk ekinleriniň ösdürilmegi bu özgerişleriň möhüm ugurlarydyr.
Şeýle-de, Türkmenistanyň dünýä belli öndürijilerden oba hojalyk tehnikasyny ýygy-ýygydan satyn alýandygy bellenilýär. Hasyl ýygnalýan döwürde pagtany ýokary hilli daşamak üçin müň sany täze pagta ýygnaýjy John Deere-9970 kombaýny, 2227 ýük ulagy, 2301 traktor we 3620 traktor tirkegi işe çekiler.
Ýatlap geçsek, 2019-njy ýylyň noýabr aýynda John Deere kompaniýasy bilen Türkmenistan 9970 modelinden 600 sany pagta ýygnaýjy kombaýn bilen üpjün etmek barada şertnama baglaşdy. 300 maşyndan ybarat bolan ilkinji tapgyr 2019-njy ýylda, galan 300 kombaýn 2020-nji ýylda geldi. Belläp geçsek, dört hatarly John Deere 9970 kombaýny öndürijiligi 10 sagatda ortaça 12 gektar, bunkeriň göwrümi 4 tonna bolan döwrebap modeldir. 2017-2018-nji ýyllarda ýurda şeýle oba hojalyk maşynynyň 400 sanysy getirildi. Bar bolan kombaýnlary ulanmak bilen bir günde azyndan 12000 gektar pagta meýdanyny ýygnamak bolýar, bu bolsa ähli hasyly 52 günüň içinde ýygnamaga mümkinçilik berýär. Täze tehnikalardan başga-da, hasyly ýygnamaga öň şeýle zerurlyklar üçin satyn alnan ýüzlerçe kombaýn gatnaşar.
Mundan başga-da, ýurtda ylmy seçgilere, gowaçanyň ýokary hasylly görnüşleriniň döredilmegine uly ähmiýet berilýär. Oba hojalygyny sanlylaşdyrmak, takyk ekarançylyk ulgamlaryny, öňdebaryjy agrotehnologiýalary ornaşdyrmak, fermer assosiasiýalarynyň girdejililigini ýokarlandyrmak we kärende gatnaşyklaryny gowulandyrmak boýunça anyk çäreler görülýär. Bu çäreleriň ählisi amatly iş şertlerini döretmäge we oba hojalygynyň öndürijileriniň el zähmetini ulanmagyny aradan aýyrmaga gönükdirilendir.
Ýöne pagta meýdanlaryny kärendeçileriň ösdürip ýetişdiren hasylyny el bilen ýygnamaga gyzyklanma bildirýändigini hem belläp geçmek gerek. Bu el bilen ýygnalanda süýümiň ýokary hiliniň gazanylýandygy we pagta ýygymy üçin mynasyp tölegiň berilýändigi bilen baglanyşyklydyr. Döwletiň olaryň şeýle islegini inkär etmäge hukugy ýok we Zähmet kodeksiniň talaplary we bu ugurdaky işleri düzgünleşdirýän beýleki hukuk aktlary berjaý edilen ýagdaýynda, daýhanlaryň zähmetine hemişe hormat goýar.
Ýatlap geçsek, şu ýazda 620 müň gektar Ýolöten-7, Ýolöten-39, Daşoguz-120, Daşoguz-114, Jeýhun, 149 F, Gubadag-3, S-2606 orta süýümli we Ýolöten-14 inçe süýümli gowaça görnüşleri ekildi. Bu ekinleri ösdürip ýetişdirmäge hususy oba hojalyk öndürijileri hem gatnaşýar. Şu ýyl 1 250 000 tonna “ak altyn” ýygnamak meýilleşdirilýär.
Şeýle-de, täze hasyly kabul etmek üçin 122 kabul ediş nokady we 39 pagta arassalaýjy kärhana taýýarlanyldy, bu ýerde alynýan önümleriň hili ýörite barlaghanalarda barlanylýar.
